çavdar tatarları ne demek?

Çavdar Tatarları, Moğol istilaları ile Anadolu'ya gelen, adını son kez Ankara Muharebesi'nde Timur'un safına geçerek duyuran göçebe kavim.

Kökenleri

Kökenleri hakkında tarihi kaynaklar ihtilafa düşmektedir. İsimlerini Alınak Noyan'ın oğlu Çavdar Bey'den aldıkları iddia edilir. Bu varsayıma göre Çavdar Tatarları Keraittir¹.

Bir diğer iddia ise isimlerini yirmi dört Oğuz boyundan biri olan Çavuldurlar'dan aldıkları ve kendilerinin Türkmen olduklarıdır.²

Din

İlk dinleri bilinmemekle beraber Osmanlı ile ilk karşılaştıkları ve Germiyanoğulları bünyesinde bulundukları vakitte İslam dinine geçmiş bulunmaktaydılar.³

Tarihleri

Çavdar Tatarları, Anadolu'ya Moğol İşgali ile gelmiş, Ankara ve Eskişehir arasında göçebe bir yaşam sürmüşlerdir. Geçimlerini hayvancılık ve yağma ile sağlamışlardır. İlhanlı otoritesinin Anadolu'da zayıflamasıyla beyliklere paralı askerlik yapmaya başlamışlardır. Tarihi bulgular Germiyanoğulları Beyliği'ne bağlı oldukları dönemde Aizanoi'yi üs edindiklerini göstermektedir.⁴ Burada Bizans beldelerine yaptıkları yağmalar karşılığında Germiyanoğulları'ndan ödeme almaktaydılar. Bu yağmalardan birisi de Karaca Hisar Pazarı'na yapılmış, bu da Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi'nin, Oğlu Orhan Gazi'yi Çavdarların üzerine göndermesine neden olmuştur. Yapılan Oynaş Hisarı Muharebesini Osmanlı kazanmış, Çavdaroğlu esir düşmüştür. Ancak Osmanlı'nın komşu beyliklerle olan barış politikası gereği bağlılık şartıyla Çavdarların beyi ve diğer esirler serbest bırakılmıştır. Bu beyin kim olduğu bilinmemekle beraber kimi kaynaklarda Çavdar Bey'in oğlu olduğu geçmektedir. Bu savaş Orhan Gazi'nin ilk yönettiği muharebe olması yönünden de önemlidir.

Ankara muharebesi'ne dek Çavdar Tatarları, Osmanlılarla karşılaşmamışlardır. Bu zaman sarfında Anadolu'da göçebe yaşamlarına devam etmişlerdir. Fakat bir başka kaynağa göre ise Murad Hüdavendigar döneminde Çavdar Tatarları Osmanlı mülkünü yağmalamış ve bunun üzerine Osmanlı Ankara'yı almıştır⁵. 1402 Tarihinde Timur orduları ile birlikte Ankara'da Yıldırım Bayezid ile karşılaştığında diğer Türk beylikleri ve Kara Tatarlar ile birlikte Osmanlı'dan Timur'un safına geçmiş ve savaşın seyrinde Osmanlı aleyhine rol oynamışlardır. Timur, diğer Kara Tatarlar ile birlikte Çavdar Tatarlarının da büyük bir kısmını yanında götürmüştür.

Osmanlı döneminde bir kısım Çavdar Tatarı ise balkanlara iskan edilmiştir. Osmanlı, Çirmen livası efkaf defterinde Çavdar Tatarlarından "Karye-i Çavdar" olarak bahsetmektedir⁶

Günümüz

Günümüzde Çavdar Tatarları bir topluluk olarak bulunmamaktadır. Ancak Anadolu'daki birkaç yerleşimin onlara ait olduğu ve bazılarının Çavdar Tatarlarından geldikleri düşünülmektedir. Balkanlarda sıklıkla rastlanan Çavdar (Bulgarca: Чавдар, Chavdar) soyadının iskan edilen Çavdar Tatarları ile alakası olabilir.

Türk medyasında yeri

Çavdar Tatarları ilk kez "Diriliş Ertuğrul" adlı dizide konu olmuştur. Burada Çavdar Tatarları ismen Tatar olarak anılsa da kültür yönünden diğer Türkmen obalarına benzetilmiştir. Ayrıca Çavdarları temsilen kırmızı üzerine beyaz bir bayrak kullanılmıştır. Ancak bu bayrağın tarihi gerçekliği bilinmemektedir.